Zawsze fragment? Studia z historii kultury XX i XXI wieku

Już XIX wiek dawał wiele powodów kształtujących świadomość fragmentarycznego postrzegania świata: odkrycia archeologiczne, awans kultur narodowych, rosnące znaczenie polifonicznego modelu kultury, pojawienie się nowych tematów i motywów wymuszające nowe rozwiązania artystyczne oraz zmianę kryteriów oceny dzieł sztuki – wszystko to złożyło się na doświadczenie utopii całości. Do utrwalenia tej sytuacji przyczyniły się XX-wieczne odkrycia naukowe i tragiczne historie, z Holocaustem na pierwszym planie. Z jednej strony życie w diasporach, nomadyzm, rosnąca ranga małych narracji i indywidualnej pamięci, a z drugiej zjawisko globalizacji – to konsekwencje tego stanu rzeczy. Autorzy zamieszczonych w książce artykułów próbują odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób wspomniane generalne zmiany w kulturze odzwierciedlały się w filozofii, sztuce, literaturze, filmie itp.? Czy zawsze jesteśmy skazani na fragment? Czy fragment skazuje nas wyłącznie na dostęp do niekompletnego oglądu świata, czy może dzięki niemu pełniej, ostrzej widzimy całość? Może fragment tylko zmienia perspektywę widzenia -z konieczności, pomijając to, co niezapamiętane (może niezapamiętane, bo nieważne), mocniej eksponujemy wszelkie pozostałości, i dopiero one unaoczniają luki, a te inspirują dalszą refleksję? Może utopia całości jest jej błogosławieństwem? Czy zatem dzisiaj to nie fragmentowi należy zawierzyć, godząc się ze świadomością, że, bardziej niż całością, można nim manipulować? Odpowiedzi na te i podobne pytania nie są łatwe. Fragment jest zawsze fragmentem czegoś, co go określiło/określa. Jego związku z całością nie da się uchylić; nawet wówczas, gdy ona albo jeszcze, albo już nie istnieje jako całość. Dzięki niemu jednak, dzięki temu, że uświadamia on nam istnienie całości, ożywają nasze wspomnienia i marzenia.