Literatura polska na obczyźnie – zapomniane dziedzictwo po roku 1939

Literacki wymiar kultury 4

II wojna światowa spowodowała wielkie rozdarcie w polskiej literaturze, która musiała w dużej mierze rozwijać się poza granicami Polski. Okoliczności poli­tyczne nie sprzyjały, oczywiście, recepcji pisarzy zza żelaznej kurtyny, których twórczość była bardzo różnorodna. Bezcenny walor dokumentacyjny uzyskała zwłaszcza literatura wspomnieniowa. Utrwala ona nieznane obrazy indywidu­alności twórczych, historię, politykę i życie codzienne na obczyźnie, a także stanowi źródło do badania świadomości i kultury (nie tylko literackiej) żyjących tam Polaków. Literatura emigrantów odzwierciedla głębokie przemiany kul­turowe, społeczne i polityczne zachodzące szczególnie w Europie i w Stanach Zjednoczonych. Dochodzi w niej często do głosu nostalgia za Polską oraz zadzi­wienie krajem nowego osiedlenia. Niekiedy na oddalenie geograficzne nakłada się też dystans mentalny stymulowany przez niezrozumienie lub wręcz niechęć wobec nowej ojczyzny. Wielu emigrantów zachowało całkowite przywiązanie do polskości, ale byli też tacy, którzy zasymilowali się w obcym środowisku, pisali w języku kraju osiedlenia i współtworzyli jego kulturę. Uzupełnienie ob­razu kultury emigracyjnej o jej nieodkryte dzieła, nieznane postaci, a niekiedy niezwykłe wydarzenia, to ważny wkład na rzecz odzyskiwania przez Polaków narodowej pamięci.