Tom XIX

Stanisław Kardynał DZIWISZ
Arcybiskup Józef KOWALCZYK
Arcybiskup Józef MICHALIK
Arcybiskup Stanisław BUDZIK
Ksiądz Antoni DĘBIŃSKI
Ksiądz Augustyn ECKMANN
 

PRZEWODNICZĄCY

Stanisław WILK

CZŁONKOWIE

Leszek ADAMOWICZ (Prawo kościelne), Józef FERT (Literatura), Krzysztof GÓŹDŹ (Teologia systematyczna), Ryszard KASPEROWICZ (Sztuka religijna), Henryk KIEREŚ (Filozofia), Czesław KRAKOWIAK (Teologia pastoralna i liturgika), Roland PREJS (Historia zakonów), Stanisława STEUDEN (Nauki społeczne), Stefan SZYMIK (Biblistyka), Henryk WĄSOWICZ (Geografia historyczna), Anzelm WEISS (Historia Kościoła), Henryk ZIMOŃ (Religioznawstwo)

KONSULTANCI

Stanisław DĄBEK, Andrzej Franciszek DZIUBA, Leonard GÓRKA, Zygmunt HAJDUK, Józef HERBUT, Bożena IWASZKIEWICZ-WRONIKOWSKA, Marek JAKUBÓW, Stanisław JANECZEK, Józef JAPOLA, Ryszard KAMIŃSKI, Ryszard KNAPIŃSKI, Józef KRUKOWSKI, Stanisław KULPACZYŃSKI, Janusz MARIAŃSKI, Jerzy MISIUREK, Stanisław NAPIÓRKOWSKI, Marian NOWAK, Jarosław RÓŻAŃSKI, Antoni TRONINA, Mariusz SZRAM, Jan WALKUSZ, Zbigniew WIT, Józef WRÓBEL, Zofia ZDYBICKA

REDAKTOR NACZELNY

Edward Gigilewicz

ZESPÓŁ MERYTORYCZNO-LEKSYKOGRAFICZNY
Agnieszka Bor, Sławomir Brzozecki, Lucyna Cynarzewska-Wlaźlik, Maciej Dudek, Katarzyna Geryn, Elżbieta Kasjaniuk, Anna Kołtunowska, Mariusz Konieczny, Stanisław Józef Koza, Jolanta Koziej-Chołdzyńska, Radosław Krajewski, Grzegorz Kramarek, Beata Krasucka, Piotr Królikowski, Zbigniew Krzyszowski, Elżbieta Matyaszewska, Bożena Modzelewska, Tomasz Ożóg, Małgorzata Pyzik-Turska, Robert Sawa, Zbigniew Skwierczyński, Paweł Sokołowski, Barbara Szier-Kramarek, Stanisław Tylus, Elżbieta Wilemska, Edwin Wójcik, Maria Wrzeszcz, Ewelina Zarosa, Eugeniusz Ziemann

ZESPÓŁ LEKSYKOGRAFICZNO-ADIUSTACYJNY

Maria Buchowska, Jolanta Daraż, Mirosław Fijołek, Marek Robert Górniak, Paweł Komar, Anna Kozak, Joanna Kwiecień, Teresa Naumiuk, Monika Piech, Katarzyna Płonkowska, Agnieszka Pokryszka, Marta Rozwadowska, Justyna Sałata

Tom XIX, przedostatni podstawowej edycji Encyklopedii katolickiej, zawiera 2179 haseł opracowanych przez 548 autorów. Każda jednostka hasłowa na potrzeby prac leksykograficznych przyporządkowana jest do jednego Z 36 działów redakcyjnych. Ze względu na specyfikę Encyklopedii katolickiej, ukierunkowanej na problematykę religijną, liczne teksty (253 hasła) mieszczą się w obszarze podstawowych działów Teologii* - dogmatycznej (tajemnice wiary, teandryzm, teocentryzm, Trójca Święta, trynitologia, usprawiedliwienie)i, fundamentalnej (światopogląd, świętość Kościoła), interkonfesyjnej (szwabachskie artykuły, Święto Reformacji, Tradycja, trebnik, trikirion, Trishagion, unitarianizm), moralnej (szczerość, szyderstwo, tutioryzm, umiarkowanie) i pastoralnej (Światło-Życie, Taizé, Tydzień Miłosierdzia). Omówiono także wiele teologicznych subdyscyplin - teologia historii, teologia liturgiczna, teologia misji, teologia narodu, teologia religii. W tym nurcie mieszczą się również hasła z Biblistyki (szeol, tablice przykazań, Tesaloniczanie, Tobiasza Księga, uczeni w Piśmie) i Historii teologii (teologiczne kongresy, tybińska szkoła teologiczna). Problematykę tę uzupełniają opracowania poświęcone uniwersytetom (Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Jana Kazimierza, Uniwersytet Wileński) oraz organizacjom naukowym (Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II).
Z działu Liturgiki czytelnik znajdzie 33 hasła opisujące np. przedmioty znane z przestrzeni kościoła (świeca, świecznik, tabernakulum), a także 38 haseł z hymnografii, m.in. pod symptomatycznymi incipitami: Szczęśliwi ludzie szukający Boga, Śpiewaj, Kościele, z radosnym zapałem, Ustąpcie chmurne ciemności. Pozalitugiczne aspekty muzyki, takie jak: śpiew kościelny, śpiewnik kościelny, tabulatura, przedstawione zostały w dziale Muzyki religijnej (30 haseł).
Do działu Filozofii przyporządkowano 88 jednostek hasłowych, dotyczących kierunków filozoficznych (szkotyzm, teilhardyzm, tomizm), dyscyplin (teodycea, teoria poznania, teozofia) i filozofów (Tales z Miletu, A. Tarski, W. Tatarkiewicz, J. Tischner, Tomasz z Akwinu). Uwzględniono także problematykę z zakresu filozofii przyrody (środowisko, termodynamika, transmutacjonizm). Zagadnienia religijno-filozoficzne znajdują swoje dopełnienie w tekstach przygotowanych w dziale Religioznawstwa i etnologii religii (85 haseł), m.in.: szczodraki, tabu, tantryzm, taoizm, tatuaż, totemizm, umbandyzm.
W dziale Geografii i statystyki kościelnej znajduje się 261 haseł opisujących poszczególne państwa (Szwajcaria, Tadżykistan, Tajlandia, Tanzania, Turcja, Ukraina, Urugwaj), ośrodki życia religijnego (Toledo, Toronto, Trewir, Trydent) i biskupstwa tytularne (Tagasta, Te by, Urci). Odrębny dział stanowi 216 haseł dotyczących polskich ośrodków życia religijnego (Święta Lipka, Święty Krzyż, Tuchów, Tyniec).
Dział Historii Polski (153 hasła) dzieje ojczyste ukazuje w tekstach poświęconych diecezjom (świdnicka diecezja, tarnowska diecezja, toruńska diecezja), najważniejszym wydarzeniom (śluby Jana Kazimierza, toruńska sprawa, unia polsko-litewska) oraz postaciom zasłużonym dla kraju i Kościoła (Z. Szelążek, Szembekowie, P. Ściegienny, R. Traugutt). Licznych biogramów dostarcza także dział Historii powszechnej (92 hasła), m.in.: Teodor, Teodora, Teodoryk Wielki, Teodozjusz I Wielki, Thietmar, Timur.
W dziale Historii zakonów i stowarzyszeń religijnych (174 hasła) zamieszczono teksty poświęcone zakonom (trapiści, trapistki, teatyni, trynitarze), zgromadzeniom (tereski, terezjanki, uczennice Boskiego Mistrza, urszulanki), ważniejszym opactwom (Tongerloo, Tournay, Tre Fontane) oraz praktyce życia zakonnego (szkaplerz, szpitalne zakony, teatr szkolny). Bogato reprezentowana jest również biografistyka zakonna (B. Szepelak, J. Tauler, Teresa od Dzieciątka Jezus, J. du Tremblay). W nurcie badań historycznych mieści się również Hagiografia, obejmująca 68 haseł, w tym poświęcone poszczególnym świętym (Szymon Apostoł, Szymon z Lipnicy, Teresa Wielka, Teresa z Kalkuty, Tomasz Apostoł), grupom świętych (tonkińscy męczennicy), a także rodzinie Ulmów, zamordowanej za ratowanie Żydów. Istotnym uzupełnieniem biogramów świętych są części ikonograficzne, przygotowane w dziale Sztuki (86 haseł). Mieszczą się tu także biogramy artystów (B. Thorvaldsen, G.B. Tiepolo, Tintoretto, H. Uziembło) oraz motywy ikonograficzne (światło, taniec śmierci, tęcza, Trzej Królowie).
Dział Literatury (150 haseł) prezentuje syntezę literatur narodowych oraz biogramy pisarzy (W. Szekspir, T. Szewczenko, Sz. Szymonowic, J.R. Tolkien, L.N. Tołstoj, J. Tuwim, J. Twardowski). Hasła osobowe dotyczące Ojców Kościoła znajdują się w dziale Patrologii (Tacjan, Teodor z Mopsuestii, Tertulian).
Czytelnik znajdzie również liczne opracowania z zakresu nauk społecznych (70 haseł), pedagogiki (15 haseł), psychologii (33 hasła) i prawa (36 haseł). Dostarczają one przede wszystkim aspektowych uzupełnień do haseł złożonych, takich jak: świadomość, śmierć, środki społecznego przekazu, świadek, tajemnica. Teksty tego rodzaju ukazują, jak w świetle nauki chrześcijańskiej przezwyciężać uprzedzenie, ubóstwo, technokratyzm, terroryzm, totalizm i zachowując własną tożsamość, poszerzać w świecie obszary tolerancji i szczęścia.

* Kursywą oznaczono hasła encyklopedyczne tomu XIX